Pamir Highway

Met als laatste kadootje verse tomaten uit de eigen moestuin en een rondleiding in haar authentieke Pamir huis nemen we afscheid van de gastvrije hosteleigenaresse in Khorog. Grootmoeder en overgrootmoeder zwaaien ons uit. Wisselen en tanken gaat deze keer van een leien dakje. De Pamir highway is een populaire bestemming en anders dan in Oekraïne en Rusland zijn hier relatief veel toeristen, vooral veel fietsers. Het is in deze streek de belangrijkste bron van inkomsten tijdens de paar zomermaanden dat deze gebieden toegankelijk zijn. In de winter zit iedereen vooral binnen, bij elkaar. Het familieleven is erg belangrijk.

Met voldoende diesel en water verder via de meest zuidelijke route, de zogenaamde Wakhanvallei die helemaal langs de Afghaanse grens loopt. De rivier de Panj vormt hier de grens. Soms is het water zo smal dat je een steen naar de overkant kunt gooien. Dat schijnt ook wel te gebeuren, maar i.p.v. een steen wordt er opium de rivier over gegooid/gesmokkeld richting Tadzjikistan . Het is niet voor niets dat deze weg de opium highway genoemd wordt. Afghanistan is een van de grootste opiumproducenten van de wereld. Onderweg veel militairen die langs de grensrivier patrouilleren .
De weg is nog slechter dan ons beloofd was maar het is het meer dan waard. Hoge toppen in allerlei kleuren afgewisseld met woestijnachtige vlakten waar de Panj zich doorheen werkt. Nauwelijks verkeer vanwege de slechte weg. Ooit was deze weg verhard, maar door de extreme weercondities en regelmatige overstromingen is daar weinig van over. Veel schapen en zo nu en dan een dorpje waar gedorst wordt. Voor ons een mooi gezicht, voor de mensen daar een keihard bestaan. In een van die dorpjes overnachten we.
Het is een gewoonte geworden om, wanneer we ons bivak opslaan, eerst alles zoveel mogelijk stofvrij te maken in de auto. Een laagje zand bedekt alles, tot in de kastjes. Sowieso zit er ook deze reis weer van alles in de lucht. Stof, vrachtwagens die zwarte wolken diesel uitstoten en rookpreventieprogramma’s zijn hier duidelijk nog niet ingevoerd. Geen paradijs voor de longen.

Sinds de start van onze reis was het weer ideaal. Altijd blauwe lucht (behalve Berlijn) , net niet te warm en redelijk koele nachten. Buiten eten was vanzelfsprekend .
Maar dat verandert. ‘ Ineens’ slapen we op 2400 meter hoogte. Na weer een prachtige dag door de Wakhanvallei eindigen we in een soort woestijnstadje op 3600 mtr hoogte. Het is ijzig koud. Een grote overgang. De nieuwe kachel weigert in eerste instantie maar gelukkig krijgt klaas hem aan de praat. ‘s-Morgens is in de bergen verse sneeuw gevallen. Maar de zon is nog sterk en de temperatuur loopt gelukkig overdag weer erg snel op.

En dan treffen we ‘s-morgens voor het wegrijden Ashim. Tot nu toe kenden we alleen zijn naam. Om China met de auto in te kunnen moesten er nogal wat obstakels uit de weg geruimd worden. En geld op tafel komen. Ruim €5000 om 4 dagen door China te reizen naar Pakistan. Oa voor een verplichte gids. Via een reisforum stuitte Klaas op Ashim. Een Australische motorrijder die mensen zocht die ook rondom dezelfde tijd dezelfde weg door China namen om gezamenlijk de € 5000 te delen. Uiteindelijk bleven een Deense motorrijder, een Duits stel, Ashim en wij over. Ashim coördineerde alles, vrijwillig. Een hele klus waar we hem heel dankbaar voor zijn.
Bij toeval zien we juist voor vertrek een motor met Australisch kenteken staan. We vragen de jongen die eraan staat te prutsen of hij toevallig Ashim is. En ja hoor, hij is het. We kletsen een tijdje en nemen afscheid in de wetenschap dat we elkaar weer snel zullen zien.

We hobbelen verder, in plaats van grote gaten en weggeslagen stukken weg nu lange stukken washboard. Dat is eigenlijk nog vervelender. Niet voor niets ontstaan er parallel nieuwe paden en we kriskrassen verder. Tot we afscheid moeten nemen van de Panj rivier én de Afghaans grens en weer op de officiële Pamir Highway zitten. Even lijkt het erop dat deze highway geasfalteerd is, maar dat blijkt bedrog. De naam highway zal wel slaan op het feit dat de weg zo hoog ligt, de tweede hoogste autoweg op de wereld. De hoogste verharde weg in de wereld is trouwens de Karakorumhighway in China naar Pakistan . Daar hopen we over een paar weken te rijden.

Het is vreemd ons te realiseren dat op bepaalde stukken Pakistan vlakbij is, nog geen 30 km verder. Met een strook Afghanistan ertussen. Hierover later meer.

Het plan is om in het laatste dorpje voor de grens met Kyrgyzstan te overnachten, maar dat wordt dan weer een nacht op 3600 mtr hoogte. Dan maar even doorrijden. We passeren het prachtige lake Karakul. Blauwer als blauw. Een man in uniform houdt ons aan en vraagt een lift. Hij is douanier en moet naar zijn werk aan de grens 40 km verder. Met een beetje inschikken past het en rijden we verder door een van de meest verlaten gebieden van Tadzjikistan. De grenspost ligt boven op een pas van 4600 mtr. Een houten hutje in de ijzige wind. De dienst van onze douanier kan beginnen. Zijn vriendelijke collega maakt duidelijk dat we beiden uit de auto moeten komen maar er maar één persoon tegelijk in het hokje mag. Al kleumend staat de ander buiten te wachten. Maar wanneer we fietsers over de verschrikkelijk slechte weg in een snerpende wind naar boven zien zwoegen stelt onze kou daar niets meer bij voor. Wat een helden. Met bye bye Tadzjikistan nemen de douaniers afscheid van ons en wij van Tadzjikistan .
12 km niemandsland verder is de grenspost van Kyrgyzstan. Dezelfde procedure. Buiten kleumend wachten op elkaar. En dan 2000 mtr afdalen door verlaten gebied met zo nu en dan een yurt. De zon is al onder aan het gaan wanneer we het eerste dorp, Sary Tash, binnenrijden. Hiervandaan gaat de weg verder Kyrgyzstan in én is er een afslag naar China. Die zullen we de 22e nemen samen met Ashim en consorten.

Maar nu eerst Kyrgyzstan verkennen, waar we zulke enthousiaste verhalen over hoorden. Ondanks de 2400 mtr laagte is het weer ijzig koud. We zullen echt moeten gaan wennen aan wat er nog komen gaat.
Over een perfect geasfalteerde weg zoals we die sinds Kazachstan niet meer hadden rijden we de volgende dag de 180 km naar Osh. Normaal waren we al blij wanneer we die afstand in één dag konden halen, nu is het een fluitje van een cent. Bij een uitgebreide ontbijtstop op een grasveld in het zonnetje krijgen we het ouderwetse camping gevoel. Een jongen en meisje op een ezeltje komen nieuwsgierig kijken en vinden het erg leuk wanneer Klaas op het ezeltje gaat zitten. Ze wijzen naar de bergen op onze vraag (met handen en voeten) waar ze wonen. In Osh linea recta naar een Italiaan met goede reviews. Waar we ons lekker laten verwennen met zalm en tiramisu.


Tadzjikistan gaat, denken we, qua toerisme een mooie toekomst tegemoet. En waarschijnlijk geldt dat voor Kirgizië ook.
Een land voor avontuurlijke vakanties, een land met bergen tot ca 7500 mtr, woeste rivieren en prachtige meren. En woestijnachtige gebieden. Meer dan de helft van Tadzjikistan ligt boven de 3000 mtr. Voor wie uitgekeken is op de Alpen maar de Andes en de Himalaya te ver is.
Een (sterke) auto huren is waarschijnlijk het enige dure, maar dat geeft dan onbeperkte mogelijkheden en daarna is alles heel betaalbaar. En die superaardige mensen hier, die laten je echt smelten

Tadzjikistan is 4,5x zo groot als Nederland en telt ruim 8 miljoen inwoners.
Er wonen overigens meer Tajieken in Rusland en Afghanistan dan in het eigen land. In ongeveer 1920 lijfde Rusland de Emiraten, die samen meer of min Tadzjikistan vormden, in. De Russen brachten de mijnen tot ontwikkeling, maar toen het land zich in 1991 van Rusland losmaakte vertrokken de Russische ingenieurs en zakte de productie weer enorm in. Inmiddels heeft China hier contracten afgesloten en wordt er weer volop geproduceerd. Het gaat om aluminium, zilver, goud en uranium. Katoen hoort ook bij de exportproducten.
Overigens vertrokken na de verzelfstandiging niet alleen de Russische ingenieurs maar ook veel Tajieken naar Rusland, en dat gebeurt nog steeds, vooral door hogeropgeleiden. Zonde, want er valt nog zoveel de te ontwikkelen in dit land. Hier is het nu oogstmaand en in grote valleien met veel landbouw zagen we maar 5 tractoren en al helemaal geen oogstmachines. Alles op het land gebeurt hier nog met de hand en ezels vervoeren de schoven stro en zakken graan. In de woning- en wegenbouw gaat het nauwelijks voortvarender.

De Wakhanvalkei is een voorbeeld van zo’n vruchtbare vallei. Interessant hier is de Wakkancorridor. Een gebied dat verdeeld is over Tadzjikistan en Afghanistan. Als resultaat van een afspraak uit ongeveer 1800 tussen de Engelsen en de Russen. Een soort compromis omdat de Engelsen vanuit het zuiden hun imperium wilden vergroten en de Russen vanuit het noorden.
Voor ons is was het fijner geweest als de strook Afghanistan niet tussen Pakistan en Tadzjikistan had gezeten, dan hadden we ons de lastige en dure tocht door China kunnen besparen en vanuit Tadzjikistan rechstreeks Pakistan kunnen inrijden. Overigens blijken er nog steeds toeristen vanuit Tadzjikistan Afghanistan in te trekken. Een visum blijkt voor de meeste buitenlanders in de grensstadjes snel verkregen. Op de app waarop wij veelal koersen zien we homestays in Afghanistan staan met heel recente reviews. Het kriebelt maar we doen het toch maar niet